- Ανκόνα
- (Ancona). Πόλη (98.500 κάτ. το 2001) της ανατολικής Ιταλίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (1.940 τ. χλμ., 447.613 κάτ. το 2001), αλλά και της ευρύτερης περιφέρειας Μάρτσε, στο διαμέρισμα της Κεντρικής Ιταλίας. Είναι χτισμένη στον μυχό ενός κόλπου, στη νότια πλευρά της μεγάλης προεξοχής του όρους Κόνερο. Οικιστές της πόλης υπήρξαν Συρακούσιοι (394 π.Χ.), οι οποίοι έφυγαν από την πατρίδα τους για να σωθούν από την τυραννία του Διονύσου. Η αρχική της ονομασία ήταν Δωρική (οι Συρακούσιοι ήταν Δωριείς). Από τα αρχαία ελληνικά οικοδομήματα σώζονται τα ερείπια του ναού της Ευπλοίας Αφροδίτης. Αργότερα ονομάστηκε Αγκώνα, από τη λέξη αγκών, γιατί είναι χτισμένη σε περιοχή που σχηματίζει ένα είδος αγκώνα, προχωρώντας μέσα στην Αδριατική. Οι Ρωμαίοι επιχείρησαν πολλές φορές να την καταλάβουν, κάτι που τελικά κατάφεραν μόλις τον 1o αι. π.Χ. Η ελληνική αυτή αποικία έγινε ρωμαϊκή, εκατό χρόνια έπειτα από τη ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας. Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση, ο αυτοκράτορας Τραϊανός κατασκεύασε μεγάλο κυματοθραύστη για την προστασία του λιμανιού της. Κατά τη βυζαντινή περίοδο υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες πόλεις του εξαρχάτου της Ιταλίας. Στο δημαρχείο της πόλης, στη μεγάλη αίθουσα, υπάρχει ζωγραφικός πίνακας που εικονίζει τους κατοίκους της Α. να ορκίζονται μπροστά στον αυτοκράτορα Μανουήλ Α’ Κομνηνό πως θα μείνουν πιστοί στο Βυζάντιο. Μετά την Άλωση κατέφυγαν εκεί πολλοί Έλληνες, κυρίως λόγιοι και έμποροι. Κατά τα μέσα του 16ου αι. υπήρχαν στην πόλη αυτή περίπου 200 ελληνικοί εμπορικοί οίκοι. Το εμπόριο με τα ελληνικά νησιά του Αιγαίου ήταν τότε ζωηρότατο και η παροικία της Α. από τις πιο ανθηρές. Μετά τον τελευταίο πόλεμο, η οικονομική κίνηση της Α. ενισχύθηκε σοβαρά. Η πόλη διαθέτει εργοστάσια τσιμέντου, φαρμάκων, επίπλων και ναυπηγεία, ενώ είναι οδικός και σιδηροδρομικός κόμβος των παραλίων της Αδριατικής.
Αξιόλογο μνημείο στην Ανκόνα είναι ο ναός του Αγίου Κυριακού, του 12ου αι. Ο γοτθικός πυλώνας του ναού έχει προστεθεί αργότερα. Στο εσωτερικό του υπάρχει αξιόλογη ζωγραφική διακόσμηση της εποχής της μεγάλης ακμής της πόλης. Αξιομνημόνευτα είναι τα αγάλματα των αγίων.
Άποψη της πόλης και του λιμανιού της Ανκόνα, που είναι το σπουδαιότερο ιταλικό λιμάνι στη μέση Αδριατική.
Dictionary of Greek. 2013.